මන්නාරම් පාළම මත හිඳ ලොබ්ටූලියාව දුටිමි

විභූතිභූෂණ බන්ද්‍යොපාධ්‍යාය මෙසේ කියයි. 

"සඳ මුදුන් වීගෙන ආවේය. එය කොතරම් අපූරු සඳ එළියක්ද ! ඒ රාත්‍රිය කොතරම් සොඳුරු වීද ! එක් පසෙකින් තෙත පඳුරුය. අනෙක් පස ඇති පාළු වැලි තලාවට සඳ එළිය වැටී ඇත. 
මෙවැනි පරිසරයකට සඳ එළිය වැටී  ඇති අයුරු දැක නැති කෙනෙකුට එය කෙබඳු එකක්දැයි වටහා දීම අසීරුය. "

ඒ භාරතයෙහි ලොබ්ටූලියා ප්‍රදේශය පිළිබඳවය.

මා කෙතරම් නම් නොයෙක් වර අරණකට පෙම් බැඳ කියවමින් ඒ සොඳුරු පරිසරය සිතෙහි මවා ගැනීමට උත්සාහ කළාද ! එහෙත් එය පහසු වූයේ නැත. ඒ මා කිසිදු දිනෙක එවන් වූවක් දැක නොමැති හෙයිනි. 

"ජීවිතේ එක් වරක් හෝ එවැනි සඳ පහන් ‍රැයක් දැකිය යුතුමය. එවැන්නක් නොදු‍ටු අය දෙවියන්ගේ නිර්මාණ අතර වූ අපූරු දෙයක් දැක හඳුනා ගැනීමට අසමත් වූවෝ වෙති"  
විභූතිභූෂණ පවසන්නේ එහෙයිනි.

මම මෙහි නොයෙක් වර තරු පිරි අහස පිළිබඳව ලියා ඇත්තෙමි. එහෙත් , අනන්තය තෙක් දිවෙන සඳ එළිය වැටී ඇති සොඳුරු දසුනක් මෙතුවක් කල් මා නෙත ගැටී තිබුණේ නැත. 
මන්ද යත්, නිරන්තරයෙන් සඳ එළිය විදුලි ආලෝකයෙන් යටපත්ව තිබූ නිසාවෙනි.  
එහෙයින් කිසි දිනෙක විභූතිභූෂණ පවසන අන්තමේ අත්දැකීමක් ලබන්නට ලැබේ යැයි මා සිතුවේ නැත. 

විභූතිභූෂණ තරමට හෝ ඒ අසලකටවත් සම වූ පරිකල්පන ශක්තියක් මා තුළ නොමැත. 

නමුත් අදහන්න.....

දහවලදී දුම් දමන තරම් ගිනි ගහන මන්නාරම් දූපත සඳ ඇති රාත්‍රියක එබඳු වූ සොඳුරු ලොවකට මා ගෙන යාමට සමත් විය. එය හදවත සසල කරවන අන්දමේ දසුනකි. 

සඳ එළිය හෙවිලි කරගත් රාත්‍රී අහස , කලපු දියට ,ඒ අසල වන ලැහැබට , පතිත වී අනන්තය තෙක් දිව යන රිදී වන් එකම යායක් මවයි. 
නිශාන්තයේ සුන්දරත්වය උකහා ගත් සුළඟ දූපත හරහා හමා යන්නේ, කලපු දියට වැ‍ටුණ ස‍ඳෙහි ඡායාව කලඹවමින්. 
දුර තෙක් දිව යන හිස් වැලි තලා මත මිදුණු සියුම් ලුණු තට්‍ටු මතට සඳ එළිය වැටී දිලිසෙන්නේ රාත්‍රී අඳුර මැද  සුදු හිම කැටිති දිදුලන ලෙසිනි.

කෙලෙසද මා මේ දසුන විස්තර කරන්නේ? සඳ පහන් වූ මුළු පරිසරයම ඡායා රූපයකට ගන්නද ! මෙලොව කිසිදු ඡායාරූප ශිල්පියෙකුට හෝ කිසිදු කැමරාවකට එය කළ නොහැකි වේවි. 

එය ඔබේ දෑසින්ම බලා ගත යුතුයි.

දහවලෙහි ගිනි ගෙන දැවෙන මන්නාරම් දූපත රාත්‍රියට හැඩ වන අයුරු බලන්නට, 
ඒ සුළඟේ ඇති මිහිර විඳින්නට, 
මන්නාරම් පාළම උඩට වී  ගසාගෙන යන තරමේ සුළඟට හසු වන්නට වාසනාවක් තිබුය යුතුමය. 
ඒ අතින් මම වාසනාවන්ත වීමි.

විභූතිභූෂණ නැවත මෙසේ කියයි. 

"හිරු ‍රැසින් අඩක් වියැලුණ ඉලුක් වනයට සඳ ‍රැස් වැටී සිතේ ගැස්මක් ඇති කරවන තරම් වූ මායාකාරී සෞන්දර්යයක් නිර්මාණය කර තිබිණි. කිසියම් උදාසීන, බන්ධන හීන, නිදහස් හැඟීමක් ඇති වී මගේ හදවත සැලෙන්නට විය.  ඒ නිහඬ රාත්‍රියේ සඳ ‍රැසින් ආලෝකමත් වූ අහස් තලය යට හිඳ  අවට බැලූ මට සුර ලොවකට ඇතුළු වූවාක් බඳු හැඟීමක් ඇති විය. මධ්‍යම රාත්‍රියේ ජන ශුන්‍ය පෙදෙසකට පතිත වූ සඳ එළිය නිසා එය සුරඟනන් සැරිසරන තැනක් බවට පත් විය...."

භරතයේ ලොබ්ටූලියා පෙදෙස පිළිබඳව සෑම වදනක්ම යථාර්තයක් ලෙස මන්නාරම් දූපතේදී ඔබේ දෑස් ඉදිරියේ දිග හැරේවි.  ඒ ඔබ සොබා දහමේ රිද්මය සහ භාශාව වටහා ගැනීමට සමත් වන තාක් කල්ය. 

එහෙත් ඔබ ඉදිරියේ, මා ඉදිරියේ ඇත්තේ තව ටික කලකි.... මේ ඒ සඳහා සාක්ෂිය. 

දෙස් විදෙස් කුරුලු විශේෂ සිය ගනනකට නවාතැන් සපයන මන්නාරම් දූපතේ අනාගතයයි මේ.

මන්නාරමේ සිට තලෙයිමනාරම දක්වා ඇති මාර්ගය දෙපස ඇති ළඳු කැලෑ තැනින් තැන මෙසේ එළි කරමින් පවතියි.  කම්බි කණු යොදා මේ භූමිය සිය කඩකට  කපා වෙන් කරන්නට පිඹුරු පත් තනා ඇති බවට සාක්ෂියි මේ. 

රටම කොන්ක්‍රීට් වනාන්තරයක් බවට පත්ව ඇති කල්හි ඊට තවත් කොටසක් එක් වීම අපට නම් මහා ලොකු වෙනසක් නොවනු ඇත. 

එහෙත් මන්නාරම් දූපත තමන්ගේ පාරාදීසය බවට සිතා සිටින මේ අහිංසකයන්ගේ හෙට දවස කෙබඳු වේවිද.... 

ඔවුන් සියල්ලන්ටම යන එන මං නැති වේවි. වටිනා ජෛව විවිධත්වයක් රටට , ලෝකයට අහිමි වේවි. 

අති ශීඝ්‍රයෙන් අවසන් වෙමින් පවතින මෙම අරණෙහි අවමංගල්‍යය අවසානයේ චිතකය දැල්වීම වැඩි ඈතක නොවේ. එය පැහැදිලියි. 

මන්නාරම් දූපතේ අවසන් ළඳු කැලෑවත් මුඩු බිමක් බවට පත් වූ කල්හි, අවසන් කුරුලු බිත්තරයත් බිඳී වැනසුන කල්හි, කලපුවේ අවසන් දිය බිඳුවත් සිඳී ගිය කල්හි, ශේෂ වන සියල්ල මිදුණ ලුණු කුඩුත්, මුඩු වැලි තලාත්, වැට කඩුලු සීමා වලින් වෙන්වී ගිය කෙන්ක්‍රීට් කුටිත් පමණක් වේවි.

අරනකට පෙම් බැඳ අවසාන හාගයේ විභූතිභූෂණ මෙසේ පවසයි. 

"නාඪා බයිහාරය සහ ලොබ්ටූලියාව වගා බිම් බවට පත් විය. පෙර මෙන් දැන් එය වනාන්තරයක් නොවේ. සොබාදම් දිනිතිය වසර ගණනාවක් සිට පාලුවේ තනිව හිඳ නිර්මාණය කළ ලතා මණ්ඩප හා තුරු පඳුරු වලින් යුක්ත වූ ස්වප්න භූමිය කම්කරුවන්ගේ නිර්දය දෑත්  වලින් කපා කොටා විනාශ  කරනු ලැබිණ. වසර පණහක් තිස්සේ නිර්මාණය වූ දේ එක් දිනකදී විනාශ වී ගියේය. ඈත දක්වා විහිදුන ගුප්ත ස්වභාවයකින් යුතු වූ මිටියාවත දැන් නැත. සඳ එළිය ඇති විට රාත්‍රියට මායාකාර සුරංගනාවන් පා තබන ඒ මිටියාවත දැන් නැත......"

දැන් මම ලොබ්ටූලියාවේ අවසානය තුළින් අනාගත මන්නාරම දකිමි. 

වගකිවයුත්තෝ නිහඬය.